مذاکرات وین؛ جهاد دیپلماتیک برای صیانت از منافع ملی

به گزارش نبأپرس، اصلی‌ترین محور گفت‌وگوهای وین اطمینان از انتفاع ایران از ابعاد لغو تحریمی برجام، اخذ تضامین مناسب و راستی آزمایی کامل و دقیق اقدامات طرف مقابل است تا در ازای آن به ایالات متحده آمریکا که با دهن کجی به قوانین بین المللی از توافق هسته‌ای 2015 خارج شد، اجازه بازگشت به آن داده شود.

تا اینجای کار دامنه و تعداد موضوعات، کاهش جدی یافته است و چند مساله کلیدی و سخت باقی مانده که اگر طرف مقابل تصمیمات لازم را اخذ کند، امکان حصول توافق نهایی ظرف چند روز امکان پذیر است. هیات مذاکره‌کنندگان ایران با اتکاء به رهنمودهای رهبری و مد نظر قرار دادن خطوط قرمز نظام به رغم فشارهای طرف‌های مقابل در اتاق مذاکرات و از طریق تبلیغات رسانه‌ای، نه تنها از حقوق ملت حراست کرده که طرح‌ها و ابتکارات جدیدی را برای پیشبرد مذاکرات بویژه در حوزه تضامین حقوقی، سیاسی و اقتصادی ارائه داده است.

یکی از مهم‌ترین تضامین مطرح شده از سوی ایران بحث برگشت پذیری سریع فعالیت‌های اتمی ایران است که طرف‌های غربی کارزار تبلیغاتی گسترده‌ای را با ترکیب مفاهیم علمی و سیاسی، برای تهدیدآمیز جلوه داده برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران به راه انداختند.

اما هیات مذاکره کننده ایرانی مرعوب نمایش‌های تکراری طرف‌های مقابل نشده و با علم به این موضوع که در غیاب یک سازوکار عادلانه قضایی یا سیاسی بین المللی برای احقاق حق و یا تضامین معتبر برای اطمینان از رعایت توافق احتمالی از سوی طرف های مقابل، تضمینی حائز اهمیت است که وابسته به هیچ مولفه یا عنصر خارجی نباشد، از دستاوردهای هسته‌ای کشورمان که با زحمت و پایمردی فداکارانه دانشمندان ایرانی حاصل شده حراست کرده است.

دستاوردهای هسته‌ای که خود بهانه ای برای تحمیل تحریم و فشار علیه ایران است، اکنون هم عرض تحریم‌های ظالمانه و به عنوان ظرفیتی ارزشمند برای پیشبرد اهداف مذاکراتی ایران عمل می کند. در واقع دانش هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران که محصول اقتدار ملی و زاییده توانمندی ها و ظرفیت های مستقل کشور است متضمن این امر است که در صورت عهدشکنی طرف‌های مقابل، حق ایران برای اقدامات متقابل محفوظ می ماند.

مفهوم «تضمین ایفای تعهدات» که در یک سال گذشته همزمان با مذاکرات رفع تحریم ها از سوی کشورمان مطرح بوده است، نوعی آینده نگری واقع بینانه برای جلوگیری از تکرار تجربه عهدشکنی یک یا چند عضو برجام است.

بر اساس همین اصل شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای خطاب به رئیس جمهوری تاکید کردند که خط قرمز قرار دادن  منافع ملت  ایران بدون اخذ تضامین لازم متعهد به هیچ توافقی با بدعهدان نشود.

در فرازهایی از این بیانیه آمده است: دولت ظالم و تروریست آمریکا و نیز دنباله‌روان ضعیف و ذلیل آمریکا  یعنی سه کشور اروپایی در طول هشت سال گذشته نشان دادند که به هیچ تعهدی پایبند نبوده و از هر وسیله ممکن  جهت  ضربه وارد کردن به منافع ملت ایران استفاده و حتی بر خلاف تمام قوانین دنیا دارو را نیز علیه ملت ایران تحریم کردند و بر این اساس باید از تجربیات سابق درس عبرت بگیریم و با خط قرمز قرار دادن  منافع ملت  ایران بدون اخذ تضامین لازم متعهد به هیچ توافقی با بدعهدان نگردیم.

از این منظر بحث ضمانت، یکی از محورهای اصلی مطالبات ایران و موضوعات حائز اهمیت در جریان مذاکرات وین بوده و تاکنون جلسات متعددی در این رابطه برگزار شده و متونی در این رابطه نگارش شده است.

طرف مقابل اکنون به خوبی آگاه است که اجرای تعهدات هسته‌ای از سوی ایران، «اجرای مشروط» خواهد بود و تا زمانی ادامه خواهد داشت که آن‌ها بر اساس معیارهای راستی‌آزمایی مد نظر ایران به تعهدات خود پایبند باشد و در صورت نقض عهد از سوی طرف مقابل توان هسته‌ای ایران به سرعت قابل احیا خواهد بود.

از این منظر هر توافقی که در وین به دست آید، موجب تحکیم و تقویت تضمین ذاتی خواهد بود و چنین سندی در قیاس با توافق سال ۹۴ در ابعاد مختلف، از جمله در موضوع هسته‌ای، حائز ویژگی‌های ارتقاء یافته‌ای است.

این روزها قریب به اتفاق هیات‌ها تاکید دارند که توافق نهایی در دسترس است. رئیس هیات چین عصر یکشنبه پس از دیدار با هیات ایرانی در وین اظهار داشت که تلاش‌های خیلی خوبی برای کاهش اختلافات جریان دارد. میخائیل اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه هم در اظهار نظری به خبرنگار ایرنا گفت که نوعی انتظار بر فضای گفت‌وگو حاکم است و دست یابی به توافق نهایی تا پایان ماه فوریه امکان پذیر است. از سویی یک مقام بلند پایه اروپایی که خواست نامش فاش نشود دیروز به خبرنگاران گفت که در مذاکرات پیشرفت‌های واقعی حاصل شده و احتمال دست یابی به توافق نهایی در روزهای آینده وجود دارد.

هیات جمهوری اسلامی ایران هم با اراده برای دست یابی به توافق خوب، قابل اتکاء و پایدار در گفت‌وگوها مشارکت و تاکید دارد که هرچقدر طرف مقابل آمادگی جدی‌تری برای لغو تحریم‌ها پذیرش سازوکارهای مد نظر ایران در لغو تحریم‌ها داشته باشد  در مدت زمان کوتاه‌تری توافق حاصل می‌شود.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان دیروز در نشست خبری تصریح کرد که حصول توافق نهایی در گرو رفع تحریم‌های ظالمانه و غیر انسانی ایالات متحده علیه ایران است. وی بیان داشت: هیچ توافقی در وین انجام نمی‌شود مگر این‌که پول این ملت در اختیار آن‌ها قرار گیرد و غیر از این نخواهد بود. وی با اشاره به موضوعات باقی‌مانده در مذاکرات وین گفت: منتظر تصمیمات اروپا و آمریکا هستیم و هنوز آن اراده را در آنها ندیدیم؛ اگر تعهد طرف مقابل را در عمل ببینیم قطعا می‌توان گفت وارد فاز نهایی سازی توافق شده‌ایم.

نکته‌ای که در این مقطع می‌تواند در تسریع روند گفت‌وگوها تعیین کننده باشد این است که ایالات متحده از سیاست‌های غیرقانونی دولت سابق این کشور در قبال ایران به‌گونه‌ای معنادار فاصله بگیرد. کاخ سفید هنوز گام‌های ملموسی را که الزامات شکل‌گیری یک توافق پایدار و قابل اتکاء را محقق می‌سازد برنداشته و به تعبیر سخنگوی وزارت خارجه « نمی‌شود با سیاست‌های یکسان نتایج متفاوتی را ببینند.»