احتمال تکرار بارش‌های سیل‌‌آسای بهار ۹۸ در بهار ۱۴۰۳؛ عبرت گرفته‌ایم؟

به گزارش نبأپرس از خرم‌آباد، وضعیت بارندگی‌های کشور در ماه‌های دی و بهمن 1397 روند کاهشی پیدا کرد و بارش‌هایی کمتر از حد نرمال برای زمستان همان سال گزارش شد. میزان بارش‌های کشور در سال آبی 97 ـ 96 به‌طور متوسط 34 میلی‌متر گزارش شد و 37 درصد بارش‌ها به کمتر از حدّ نرمال رسید تا نگرانی‌ها برای ادامۀ روند خشک‌سالی در ایران ادامه یابد.

کمبود بارش‌ها تا پایان اسفندماه 1397 حدوداً 15 درصد نسبت به متوسط درازمدت در 20 دی همان سال پیش‌بینی شد تا ایران خشک‌ترین سال را در 67 سال گذشته در زمستان 1397 تجربه کند.

97 درصد مساحت ایران در زمستان 1397 درگیر یک خشک‌سالی بسیار شدید شد و این خشک‌سالی در استان‌های خوزستان، ایلام، بوشهر، کهگیلویه‌وبویراحمد، فارس، سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی، اصفهان، مرکزی و زنجان بسیار شدید گزارش شد.

خشک‌سالی 99درصدی ایران در زمستان 1397 از تابستان همان سال موردتوجه کارشناسان قرار گرفت و تنش آبی را برای 37 میلیون ایرانی هشدار داد، اما بارش‌های خشک زمستان 1397 در 26 اسفند شکل دیگری یافت و بارندگی را در شمال و شمال شرق کشور شدت داد.

23 استان درگیر سیل 98 لرستان

استان‌های مازندران و گلستان جزو نخستین استان‌هایی بودند که در وضعیت سیل قرار گرفتند. بارش‌های اواخر اسفند 1397 بیش از 300 میلی‌متر بارندگی را در گلستان ثبت کرد و یکهزار و 591 نفر را در مازندران نیز سیل‌زده کرد. حجم آب ورودی به رود گرگان و قره‌سو 420 مترمکعب در ثانیه اواخر اسفند 1397 گزارش شد تا ارتفاع شهر آق‌قلا به 13ـ متر نسبت به سطح تراز آب دریای خزر برسد.

بارش‌های سیل‌آسای در استان‌های شمالی کشور در اواخر اسفند 1397 هنوز فروکش نکرده بود که سازمان هواشناسی در هفتۀ نخست فروردین 1398 پیش‌بینی کرد که شدت بارندگی در مناطق جنوب و جنوب‌غرب ایران افزایش یابد و به بارش 400میلی‌متری در برخی از مناطق برسد.

23 استان کشور پس از هشدار سازمان هواشناسی و شروع موج دوم بارش‌های در هفتۀ نخست فروردین 1398 در آماده‌باش و هشدار سیل قرار گرفت. بارش‌های شدید در 6 و 5 فروردین 1398 دو بار سیل را در شیراز به‌راه انداخت، جان 21 نفر را گرفت و  به 3 هزار و 850 واحد شهری خسارت جزئی و به 289 واحد خسارت کلی وارد کرد.

140 رودخانه در سیل سال 1398 طغیان کرد، بیش از چهار هزار و 400 روستای کشور خسارت دید و 50 نفر در استان‌های جنوب و غرب کشور جان باختند. استان فارس تنها استان ایران نبود که درگیر موج دوم بارش‌های سیل‌آسای فروردین 1398 قرار گرفت، بلکه ایلام، کرمانشاه، لرستان، هرمزگان، مرکزی، کهگیلویه‌وبویراحمد، همدان، سمنان، خراسان و خوزستان نیز تحت‌تأثیر این پدیده قرار گرفتند.

لرستان، خوزستان و گلستان جزو استان‌هایی بودند که بیشترین خسارت را از سیل‌های اواخر سال 1398 و فروردین 1398 متحمل شدند، به‌طوری‌که حدود 35 هزار میلیارد تومان خسارت در این استان‌ها گزارش شد.

خوزستان و گلستان در صدر خسارت

بخش آموزش سه استان لرستان، گلستان و خوزستان بی‌تأثیر از خسارت سیل 1398 نبود و 882 مدرسۀ ابتدایی و متوسطه در این سه استان آسیب دید. از سوی دیگر سیل همان سال به 102 هزار و 838 هکتار زمین باغی و زراعی در لرستان و گلستان نیز خسارت زد.

سیل 1398 خانه‌ها را روی آب برد و مردم را آواره کرد، به‌طوری‌که حدود 350 تا 400 هزار میلیارد ریال خسارت فقط در بخش مسکن سه استان لرستان، گلستان و خوزستان به‌جا گذاشت.

تاریخ چندهزارسالۀ ایران نیز در بهار 1398 تحت‌تأثیر سیل قرار گرفت، تَرَک و رطوبت در برخی از آثار تاریخی ایجاد شد و کاشی‌ها و نماها نیز آسیب دید تا 28.65 میلیون دلار خسارت را در بخش فرهنگ و گردشگری لرستان، خوزستان و گلستان پدید آورد.

سیل به سایر زیرساخت‌های کشور نیز خسارت وارد کرد و 1502.53 میلیون دلار صدمه و خسارت را در بخش کشاورزی لرستان و خوزستان به‌عنوان استان‌های مؤثر در تولید ناخالص کشور به‌جا گذاشت.

سیل و زمین‌لغزش‌های اواخر اسفندماه 1397 و اوایل فروردین 1398 به 140 هزار کیلومتر جاده و 725 پل، 8.17 میلیون دلار در بخش گاز، 4.377 میلیون دلار در بخش برق 16.101 در بخش محیط زیست لرستان، خوزستان و گلستان خسارت زد تا میزان تاب‌آوری این استان‌ها را هنگام بلایای طبیعی عیان کند.

17هزار و 581 نفر در گلستان، 8700 نفر در خوزستان و بیش از 30هزار نفر در لرستان تحت‌تأثیر سیل قرار گرفتند و میزان درآمد ازدست‌رفتۀ این افراد 6225.78 میلیارد ریال برآورد شد.

لرستان یکی از استان‌هایی است که 17 بلایای طبیعی را در خود جای داده‌است تا سیل فقط به‌عنوان یک مخاطرۀ اصلی در این استان کوهستانی با ارتفاع 500متر از دریای آزاد مطرح نباشد.

هفت درصد مساحت لرستان دارای شیب بالای هفت درصد است و پوشش گیاهی و عرصه‌های جنگلی در این استان به‌دلیل دست‌درازی به اراضی جنگلی، تغییر کاربری، قطع درختان و کوتاهی در اجرای طرح‌های آبخیزداری کاهش یافته‌است.

اعتبار اجرای طرح‌های آبخیزداری در لرستان اندک است و 570 میلیارد تومان اعتبار برای نقاط بحرانی شهرها در سال 1402 نیاز بوده‌است. ضعف پروژه‌های آبخیزداری جاری‌شدن سیل را در این استان شدت داده‌است و علاوه‌‌بر آن نبود یک سد مهارکننده در رودخانۀ کشکان، لرستان را هنگام بارندگی‌ در هراس سیل و تخریب قرار داده‌است.

کامران ساروقی، رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، گفت که 160 میلی‌متر بارندگی در سه روز از فروردین 1398 در این استان رخ داد و 300 میلی‌متر بارش در بازه‌ای حدوداً 10روزه گزارش شد.

احتمال سیل و عدم‌ارتقای تاب‌آوری

در حالی که کشور و استان‌های متأثر از سیل بهار 98 همچنان با بخشی از آثار این بحران مواجه هستند، در روزهای گذشته اخباری از احتمال وقوع بارش‌های سیل‌آسا در بهار 1403 در فضای مجازی منتشر شده و بخشی از مردم این استان‌ها را نگران کرده است.

برای کسب اطلاعات دقیق‌تر درباره اینکه آیا واقعاً احتمال تکرار سیل 1398 در بهار آینده وجود دارد و مردم و مسئولان باید خود را برای بارش‌هایی سیل‌آسا آماده کنند، از هفته گذشته تلاش کرد با تعدادی از کارشناسان سازمان هواشناسی گفت‌وگو کند اما این کارشناسان هرگونه اعلام‌نظر در مورد فعالیت سامانۀ بارشی در اوایل بهار 1403 را به روزهای آینده موکول و اعلام کردند هرگونه اعلام‌نظر رسمی دربارۀ احتمال بارش‌های سیل‌آسا در بهار 1403 فقط از سوی سازمان متبوع مستند است.

در حالی کارشناسان سازمان هواشناسی از هرگونه اظهارنظر دربارۀ احتمال بارش‌های شدید در ابتدای بهار 1403 در روزهای پایانی اسفند خودداری کرده‌اند که محمد درویش، فعال محیط زیست از احتمال یک ترسالی فراگیر در ایران خبر داده‌است.

او گفته‌است که پیش‌بینی می‌شود که از شدت خشک‌سالی در کشور کم شود و از 25درصد به حدود 10درصد کاهش یابد، به‌طوری که ممکن است یک ترسالی فراگیر در فروردین 1403 به‌جای خشک‌سالی در ایران رخ دهد!

سامیار فقیهی از دیگر کارشناسانی است که بارش‌های سیل‌آسا را در استان‌های شمال‌غرب تا جنوب‌غرب به‌دلیل ورود سامانه‌ای قدرتمند در 28 اسفند پیش‌بینی کرده‌است.

او اعلام کرده‌است که قدرت تخریب و حادثه‌آفرینی سامانۀ 28 اسفند 1402 بسیار شدید است و شرایط آبی کشور نیز با این بارش‌های سیل‌آسا شدت می‌یابد.

اظهارنظر برخی از کارشناسان مبنی‌بر احتمال رخداد بارش‌های سیل‌آسا در بهار 1403 در حالی هنوز ادامه دارد که هشدار جدی سیل استان‌های خوزستان، ایلام، لرستان، چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد، کرمانشاه و جنوب همدان برای روز سه‌شنبه 29 اسفند در برخی از منابع خبری گزارش شده‌است.

جدای از رد و یا تأیید اخبار احتمال سیل آنچه بیشتر در زمان اکنون نمود دارد عدم ارتقای تاب‌آوری استان‌های کشور در برابر بلایای طبیعی و عدم جبران خسارت سیل 1398 است.

ناهماهنگی در تعیین‌تکلیف تصرفات، نبود اطلاعات کافی از شرایط رودخانه‌ها، ضعف اقدامات سازه‌‌ای و غیرصحیح، عدم مدیریت صحیح مخازن سدها و عدم رعایت ملاحظات فنی در طراحی زیرساخت‌ها هنوز مشهود است تا همچنان خسارت، خانه‌های روی آب، کشاورزی بی‌بروبار و راه‌های ویران‌شده سهم بیشتر استان‌های کشور از تولید آب‌های جاری کشور باشد.

انتهای پیام/